Aldus Pius Manutius Romanus (1449-1515) – an Italian humanist scholar, editor and publisher, printer and bookbinder, author, commentator, founder of the Aldine Press (1494) and Aldi Neacademia (ca 1500) in Venice – credited with producing classical works in a new elegant pocket-sized format (octavo), bearing a high intellectual value. As an ardent advocate of the culture of classical antiquity, the Greek language and literature in particular, Manutius greatly contributed to the development of textual criticism of print editions of classical texts. His legacy also includes the creation and design of italic and antiqua typefaces. The fonts were not based on the Greek writing style found in Byzantine manuscripts. Instead they imitated the finest contemporary humanist calligraphy. The Manutius press produced a great number of the first and most important editions of Greek texts (editiones principes), e.g. critical editions of Aristotle, Plato, Aristophanes, Thucydides, Sophocles and Euripides, which had been earlier known as translations into Latin. As a printer and publisher he cooperated with members of his Academy (Pietro Bembo, Mark Musuros and Erasmus of Rotterdam). The Aldine collection of PAN Biblioteka Gdańska contains at least 50 books (according to preliminary estimates), considerable number of which are within the book-collection originally belonging to the Neapolitan aristocrat - Giovanni Bernardino Bonifacio (1517-1597). The humanist donated his library to the Gdańsk City Council. On the basis of the typical Renaissance collection the Library of the Gdańsk City Council (Bibliotheca Senatus Gedanensis) was founded in 1596. Bonifacio’s Aldine collection includes among others editiones principes of Thucydides and Herodotus, collected works by Statius published in an elegant pocket-sized format and Seneca’s tragedies. Apart from classical works Manutius published also works by contemporary Italian humanists, examples of which are well preserved in Bonifacio’s book-collection, including e.g. collected works of Angelo Poliziano edited by Alessandro Sarti. A number of items belonging to the Aldine collection probably still retain the original bindings, while others received new covers, e.g. a book of poetry by Marcus Valerius Martialis (ca 40-104) was rebound in black goatskin leather with gold tooling. For today’s readers the Aldine editions are not only a source of aesthetically and intellectually valuable experiences, but they also allow the users to explore cultural achievements of the Classical world. The exhibition features 12 items which are a part of an interesting collection of books both printed and written by Manutius preserved in PAS Gdańsk Library. ; Aldus Pius Manutius Romanus, wł. Aldo Manuzio (1449-1515) – włoski humanista, wydawca, drukarz i introligator, autor, komentator dzieł antycznych, założyciel oficyny drukarskiej (1494 r.) oraz towarzystwa naukowego Aldi Neacademia (ok. 1500 r.) w Wenecji, wsławił się jako propagator małoformatowych książek, stojących na wysokim poziomie merytorycznym. Jako gorący orędownik kultury antyku, w szczególności literatury i języka greckiego, odniósł wielkie zasługi dla europejskiego edytorstwa tekstów klasyków starożytności. Jego staraniom zawdzięczamy liczne ‘editiones principes’ (pierwodruki) greckiej literatury, w tym między innymi edycje krytyczne pism Arystotelesa, Platona, Arystofanesa, Tukidydesa, Sofoklesa i Eurypidesa, wcześniej znanych jedynie w przekładach łacińskich. W swej działalności drukarskiej i wydawniczej korzystał z pomocy członków swej Akademii, do której należeli między innymi Piotr Bembo, Marek Musuros, czy też Erazm z Rotterdamu. Dodatkowo Manuzio zapisał się na kartach historii drukarstwa nie tylko jako wynalazca i propagator nowych krojów czcionek łacińskich (trzech antykwowych i jednego kursywnego), ale przede wszystkim jako edytor tekstów greckich i projektant kroju czcionek dla tego języka wzorowanego nie na kaligrafii kodeksów bizantyńskich, ale na współczesnym mu, odręcznym piśmie greckim. W zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej aldyny istnieją w dużej mierze w obrębie księgozbioru markiza Orii – Jana Bernarda Bonifacia (1517-1597). Kolekcja włoskiego humanisty, która stała się zalążkiem Biblioteki (Bibliotheca Senatus Gedanensis, 1596) to typowa wielotematyczna kolekcja renesansowa. Wśród licznych dzieł wydanych w ważniejszych XVI-wiecznych drukarniach europejskich pewną grupę stanowią właśnie książki drukowane przez Alda Manuzio. W owym zbiorze znajdują się między innymi ‘editiones principes’ Tukidydesa i Herodota, dzieła zebrane Stacjusza wydane w zgrabnej, kieszonkowej formie oraz tragedie Seneki. Manuzio drukował nie tylko literaturę antyczną, ale również dzieła humanistów italskich. Tego typu pozycje również znalazły się w księgozbiorze Bonifacia i do dziś przechowywane są w zbiorach Biblioteki, wśród których są miedzy innymi opracowane przez Alessandro Sarti dzieła zebrane Angelo Poliziano. Część aldyn do dziś najprawdopodobniej zachowała oryginalną oprawę, inne zaś otrzymały nowe okładziny, np. poezja Marcjalisa w XVII wieku została oprawiona w barwioną na czarno koźlą skórę pokrytą złoconymi tłoczeniami. Do dziś przechowywane w Bibliotece aldyny (wstępnie w gdańskich zbiorach odnotowano co najmniej 50), nie tylko dostarczają czytelnikom doznań intelektualnych, ale także pozwalają na kontakt z dorobkiem kultury antyku. Prezentowany na wystawie wybór zarówno książek wydanych w drukarni Manuzio, jak i tekstów jego autorstwa, stanowi fragment bogatej kolekcji XVI-wiecznych italskich starych druków.
Otto, M. ; Szybowska, U. ; Otto, M. ; Szybowska, U.
PAN Biblioteka Gdańska ; domena publiczna
Jun 25, 2025
Apr 10, 2015
1 121
https://pbc.gda.pl/publication/51469
| Edition name | Date |
|---|---|
| ALDYNY W ZBIORACH PAN BIBLIOTEKI GDAŃSKIEJ | Jun 25, 2025 |
Szybowska, Urszula
Krawczyk-Filip, Alicja; Migawa, Katarzyna (exhibition) Szybowska, Urszula ; Krawczyk-Filip, Alicja; Migawa, Katarzyna (wystawa) ; Klott-Żychska Marta; Krawczyk-Filip, Alicja; Migawa, Katarzyna (konserwacja) Szybowska, Urszula ; Krawczyk-Filip, Alicja; Migawa, Katarzyna (wystawa) ; Klott-Żychska Marta; Krawczyk-Filip, Alicja; Migawa, Katarzyna (konserwacja) Kwiatkowska, A. Szybowska, U.
Szybowska, Urszula ; Krawczyk-Filip, Alicja ; Migawa, Katarzyna Kwiatkowska, A. Szybowska, U.